TNO-ESI werkt aan een wereld zonder computerstoringen

Stel je voor, nooit meer in een trein zitten die plots stilvalt omdat NS of ProRail kampt met computerstoring. Nooit meer problemen met pinnen, omdat banksystemen crashen. Of grote delen van Europa, die in één keer zonder stroom komen te zitten, zoals in 2006. Als het aan ESI uit Eindhoven ligt, zal dergelijk computerfalen over een tijdje niet meer kunnen gebeuren.

Het programma heet Zero Unclassified Downtime. Het is een samenwerking tussen TNO Embedded Systems Innovation (ESI) op de Eindhovense High Tech Campus, universiteiten en hightechbedrijven als ASML, Philips en Canon. Vooralsnog gaat het vijf jaar duren. Het doel? Voorkomen dat, bijvoorbeeld, chipmachines of bagage-afhandelingssystemen onverwacht stilvallen. Of slagbomen van de IJtunnel pardoes dichtgaan als gevolg van – wat doorgaans heet – een technische storing.

Vaak blijkt zo’n (computer)storing niet snel te verhelpen. Valt een chipmachine stil, dan kost dat miljoenen. Rijden treinen niet, dan verpietert het eten van half Nederland of moeten examens in de herkansing. En: O jee! Je zou urenlang niet kunnen bellen omdat je provider ‘eruit ligt’. Wouter Leibbrandt van ESI: ,,Computersystemen, die ook weer met andere zijn verbonden, en de softwareprogramma’s zijn zó complex geworden dat niemand het complete overzicht heeft.”

Kinken in de kabel

ESI (20 jaar geleden opgezet als Embedded Software Institute) is ontstaan op de TU/e en voortgezet als een samenwerking tussen TNO en bedrijven die toen al ervoeren dat machines steeds complexer werden. En het steeds ingewikkelder werd om te achterhalen waar storingen zich voordeden: in de hard- of in de software? En waar – in die software – kinken in de kabel zaten. Inmiddels werken hier ruim zestig mensen, die weer samenwerken met honderden anderen.

Leibbrandt: ,,Systemen zijn véél te groot om te bevatten voor één brein. Bijvoorbeeld met wiskundige slimmigheden moeten we nieuwe termen gaan benoemen om er via een soort van TomTom, snel en precies wegwijs in te vinden.”

Systemen sneller doorgronden

ESI zoekt dus manieren om ingewikkelde systemen sneller te doorgronden, fouten op te sporen en die fouten vervolgens te voorkomen met andere ontwerpprincipes. ,,Zie het als een digitaal kookboek”, zegt Leibbrandt. ,,Een beetje meer dit en iets minder van dat. Als je dit beter test, of dat beter doorrekent, dan zal het hier of daar niet meer vastlopen.”

Zo voegde het Eindhovense instituut wat toe aan software van chipmachinemaker ASML waardoor ‘bugs’ meteen zichtbaar worden, geeft Leibbrandt als voorbeeld. Daar heeft hij er meer van: ,,Capgemini Engineering werkt met een van onze methodes om oude codes snel terug te vinden en om te zetten naar nieuwe. Daardoor lossen ze nu bepaalde problemen op in vier uur. Eerder vergde dat 40 uur. Met Thermo Fisher werken we aan een systeem, gebaseerd op kunstmatige intelligentie, om beelden van elektronenmicroscopen gemakkelijker scherp te stellen.”

Daar komt heel wat bij kijken, dat scherpstellen, weet Leibbrandt: ,,Als je dat kunt vereenvoudigen met intelligente software, dan zijn de instrumenten beter hanteerbaar en dus makkelijker te verkopen.”

Arbeidsmarkt-infarct

Voor Canon-printers maakte ESI een soort ‘spoorboekjes’, gaat Leibbrandt verder met zijn opsomming. ,,Om verschillende boeken, in verschillende formaten en eventueel uiteenlopende papiersoorten tegelijkertijd te kunnen maken. Als je dat efficiënt kunt organiseren, kun je dat ook toepassen op de bewerking van de chipsplakken in de chipindustrie. Of bij processtappen in de assemblage van chips.”

Met Canon heeft ESI samengewerkt aan een nieuw ontwikkelingstraject. ,,Waarbij niet drie, maar nog maar twee prototypes gebouwd hoeven worden. Dat scheelt miljoenen. En zo hebben we ook met Philips gezocht naar nieuwe manieren om – digitaal – te testen hoe specialisten röntgenapparaten die nog in ontwikkeling zijn zullen gaan gebruiken. Dan blijkt bijvoorbeeld dat ze die ene knop toch liever ergens anders willen.”

Wesselius: ,,Als we fouten in hightech systemen sneller vinden, repareren en in de toekomst kunnen voorkomen, houden we veel geld en tijd over. En in de tijd die we dan besparen kunnen we ander werk doen. Zo krijgen we ook weer wat meer grip op het arbeidsmarkt-infarct.”